Nhận xét Tấn Vũ Đế

Tấn Vũ Đế một lần nữa thống nhất Trung Hoa, cai trị đất nước theo nguyên tắc ''vô vi'', khoan thư sức dân, phát triển sản xuất, khiến kinh tế phát triển thịnh vượng nhưng tiếc rằng cuối đời ông ham mê tửu sắc, tham lam vô độ. Sự dâm loạn, xa hoa của ông đã trở thành trào lưu lan rộng khắp cả nước[3]. Ngoài ra một loạt các chính sách sai lầm như vấn đề đối xử với người Hồ, vấn đề lạm phong các phiên vương, vấn đề bãi bỏ quận binh và sai lầm trong việc chọn người kế vị đã chôn vùi vương triều Tây Tấn, khiến cho Tây Tấn trở thành vương triều đầu tiên bị ngoại tộc tiêu diệt.

Vũ Đế từng hỏi đại thần là Lưu Nghị rằng:

Khanh thấy trẫm có thể so sánh với vị hoàng đế nào của nhà Hán?

Ý của vua muốn được so sánh với Cao Đế, Vũ Đế, Quang Vũ Đế hoặc chí ít cũng như Văn Đế, Cảnh Đế[2], nhưng Lưu Nghị trả lời:

Bệ hạ chỉ có thể ví mình với Hoàn Đế, Linh Đế thôi.

Vũ Đế tức giận, hỏi tại sao, Lưu Nghị đáp:

Hoàn Đế, Linh Đế bán quan tước lấy tiền nhưng vẫn cho vào trong quốc khố. Bệ hạ bán quan tước lấy tiền nhưng lại sử dụng cho riêng mình, như vậy là ngay cả Hoàn Đế, Linh Đế bệ hạ cũng không bằng.

Vũ Đế giận lắm, nhưng đành phải cười trừ:

Sao trẫm lại giống Hoàn Đế, Linh Đế được? Trẫm ít ra còn có trung thần dám nói sự thật như khanh.

Sau này Mao Tôn Cương trong phần thánh thán của Tam Quốc diễn nghĩa đã bình luận rằng thời Tam Quốc mở đầu bằng Hoàn, Linh thì kết thúc cũng bằng Hoàn, Linh. Ngoại trừ ý nói phẩm chất của Vũ Đế cũng giống như Hoàn, Linh còn có ý nói sau khi Hoàn Đế, Linh Đế mất thì diễn ra chiến loạn, triều Hán bị diệt vong, sau khi Vũ Đế mất thì Tây Tấn cũng diệt vong.